نسل پنجم شبکه هاي ارتباطي، مبتني بر فناوري تکامل يافته تري در مقايسه با نسل چهارم شبکه هاي ارتباطي است. در حقيقت نسل پنجم تحول بنيادي در شبکه هاي ارتباطي به شمار می آيد، به گونه اي که تحولات مرتبط با اينترنت اشياء (Internet of Things IoT) موضوع اصلي مطرح در اين حوزه خواهد بود و به اين ترتيب با محقق شدن اين هدف همه اشياء در بستر اينترنت با هم در ارتباط خواهند بود.
سامانه هاي ارتباطي سنتي نمي توانند پاسخگوي اين تحولات باشند و بايد از زيرساخت هاي جديد ارتباطي و فناوري هاي مختلف به عنوان زيرساخت هاي نسل آينده شبکه هاي ارتباطي استفاده شود.
اقتصاد اينترنت اشياء
براساس تحليل هاي اقتصادي مختلف پيش بيني مي شود IOT سهم زيادي در رشد اقتصادي در دهه آينده داشته باشد. در حال حاضر ارزش مالي بازار اينترنت اشياء حدود دو تريليون دلار برآورد مي شود که اين ميزان تا ١٠ سال آينده به چهار تا ١١ تريليون دلار افزايش خواهد يافت. هم اکنون بيش از يک ميليارد دستگاه و ماشين آلات متصل درحال استفاده هستند و شبکه ها و داده هاي حاصل از اين ارتباطات شبکه اي، محدوده وسيعي از کاربردها، برنامه ها و فرصت هاي اقتصادي را دربر خواهد گرفت. پيش بيني مي شود تاثير مالي ناشي از اينترنت اشياء در اقتصاد جهاني تا سال2015 ممکن است به ٣,٩ تا ١١ تريليون دلار برسد.
همچنين براساس آمار ارائه شده به وسيله شرکت ورايزون، تعداد اتصالات ماشين به ماشين به سرعت درحال رشد است و در سال 2014، شاهد ارتقاي درآمد ٤٥ درصدي در کسب وکار اينترنت اشياء در اين شرکت بوديم که با فعالسازي اينترنت 4G و LTE ، اين ميزان افزايش درآمد به ١٣٥ درصد رسيد. اين شرکت درحال حاضر بيش از ١٥ ميليون اتصالات اينترنت اشياءي فعال را براي طيف گسترده اي از صنايع مديريت مي کند.
تعداد اشياءي متصل در سراسر جهان در سال ٢٠١٢ در حدود ٨,٧ ميليارد برآورد شده است و پيش بيني می شود اين مقدار تا سال ٢٠١٠ به ٥٠ ميليارد افزايش يابد. اين امر نشان دهنده وجود بازار مناسب براي شرکت ها، فروشندگان و تهيه کنندگاني است که در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات فعاليت مي کنند و آثار اقتصادي ناشي از آن به تحول زندگي روزانه افراد بسياري در سراسر جهان منجر خواهد شد.
شرکت سيسکو معتقد است اينترنت اشياء تأثير اقتصادي بيش از ١٤ تريليون دلار تا سال ٢٠٢٢ ايجاد خواهد کرد. همچنين شرکت جنرال الکتريک، درباره اينترنت اشياء می گويد فناوري هاي اين حوزه تا ٢٠ سال آينده مي توانند در حدود ١٥ هزار ميليارد دلار به اقتصاد جهاني بيفزايند.
همچنين پيش بيني می شود تا پايان اين دهه، به ازاي هر فرد ده ها دستگاه متصل وجود خواهد داشت و رشد سالانه کسب وکارها نيز در حدود ٢- درصد برآورد شده است. همچنين تا سال ٢٠١٥، سوددهي سازمان هايي که از اينترنت اشياء استفاده مي کنند، حداقل ١٠ درصد بيشتر از ساير رقبايشان خواهد شد.
اينترنت اشياء در ايران
اينترنت اشياء در ايران مي تواند کاربردهاي زيادي داشته باشد، اما دولت بايد بداند به چه قابليت هايي در کشور نياز دارد و آنها را به دقت تعريف کند تا زمينه هاي توسعه ايجاد شود. استفاده از اين فناوري براي کارآفرينان و محققان خلاق ايراني فرصتي گران بها به شمار می رود که مي تواند به بهبود فضاي کسب وکار و اشتغال زايي در کشور کمک شاياني کند.
براساس گزارش تحقيقي که مرکز پژوهش هاي مجلس شوراي اسلامي انجام داده، مرکز تحقيقات مخابرات ايران درهمين راستا پروژه هايي را به منظور پياده سازي فناوري اينترنت اشياء در ايران انجام داده است. يکي از اين پروژه ها با عنوان «تدوين کسب وکار اينترنت اشياء در کشور » انجام شده است. در اين پروژه براساس تجربيات علمي و عملياتي کشورهاي مختلف در حوزه هاي حاکميت، کسب وکار، کاربردها و فناوري ها، مطالعات اوليه اي صورت گرفته است. شوراي راهبردي اينترنت اشياء در وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات نيز در راستاي ايجاد زيرساخت هاي قانوني و تعيين استانداردها و پروتکل هاي اين حوزه راه اندازي شده است. درصورتي که زيرساخت هاي خاص اين فناوري پيشرفته در کشور با کمک مجامع بين المللي ايجاد شود، فضايي بسيار گسترده براي کسب وکار فراهم خواهد شد. با اينکه ايجاد زيرساخت در اين حوزه، وظيفه دولت است، اما کارهاي زيربنايي در اين حوزه بايد به نحو مطلوب انجام شود تا زمينه ورود فعالانه افراد نوآور، بخش خصوصي و شرکت ها به حوزه توسعه خدمات بر مبناي IoT فراهم شود.
اينترنت اشياء و جايگاه آن در ايران
درحال حاضر ايران بيستمين کشوري است که از اين فناوري پيشرفته و مدرن استفاده کرده و با استفاده از اين فناوري همه اشياء از طريق شبکه هاي اينترانت و اينترنت به هم متصل شده و قابليت فرمانپذيري اشياء از طريق شبکه هاي مخابراتي فراهم شده است. اين فناوري پس از بومی سازي وارد ايران و اکنون به محصولي ايراني تبديل شده است.
اينترنت اشياء در کشورهاي پيشرفته داراي استاندارد جهاني است و سعي شده در اين بسته نرم افزاري نيز اين استانداردها رعايت شود. سيستم اينترنت اشياء در دانشگاه علم و صنعت راه اندازي شده که شهر هوشمند، از جمله اهداف نهايي اين سامانه است که در آن ارائه امکاناتي نظير روشن و خاموش کردن لامپ هاي معابر شهر و کنترل ترافيک را به صورت هوشمند، شاهد خواهيم بود.
پروژه هاي ايراني
سامانه اطلاعات سلامت (HIS) ، سامانه پرونده الکترونيک سلامت )طرح سپاس(، شبکه ملي سلامت )شمس(، سامانه هوشمند حمل ونقل و ترافيک، حفاظت از محيط زيست و رفع بحران آلودگي هوا و دستبند الکترونيکي براي زندانيان، از جمله پروژه هايي است که در راستاي اينترنت اشياء در ايران راه اندازي شده و مورد بهره برداري قرار گرفته اند.
حفظ امنيت، بزرگ ترين چالش ايران
در دنياي کسب وکار مدرن، دسترسي به اطلاعات بيشتر و بهتر به منزله کنترل بهتر آينده است. دراختيارداشتن اطلاعات درباره توليد محصولات و خدمات منجر به تسهيل زندگي بشر مي شود.
اينترنت اشياء نيز براساس همين هدف يعني دريافت، ثبت و ارسال اطلاعات براي استفاده، تحليل و بهبود محصولات و خدمات و درنهايت استفاده کاربران، مطرح شده و توسعه يافته است. اينترنت اشياء می تواند توانايي انسان ها را در مديريت و پردازش اطلاعات افزايش دهد. اين فناوري براي ايجاد تحول در صنايع، سبک زندگي و کسب وکار انسان ها از ظرفيت هاي بسياري برخوردار است.
در دنياي مبتني بر اينترنت اشياء دسترسي نداشتن به داده ها بي معناست و چنين بستري در نهايت به افزايش کارايي نيروهاي کار منجر خواهد شد. از سوي ديگر، امکان برقراري ارتباط با مصرف کنندگان کالا و خدمات به منظور ارائه راهکارهاي بهتر بر مبناي نيازهاي آنها به بهينه سازي هزينه هاي زنجيره توليد و عرضه کالا و خدمات منجر مي شود.
براساس اعلام مرکز پژوهش هاي مجلس، لازم است نگرانی هاي مطرح شده درباره امنيت و حريم شخصي را نيز همواره در نظر داشت. با افزايش تعداد ابزارها و وسايل متصل به اينترنت، امکان حمله به آنها افزايش خواهد يافت و در چنين شرايطي ايجاد تعادل نسبي ميان تأمين امنيت و استفاده از ابزارها و امکانات اينترنت اشياء به يک ضرورت تبديل خواهد شد.
راهکارهاي پيشنهادي براي سياست گذاران
اينترنت اشياء امکان توليد خلاقانه تر محصولات، ارائه خدمات به صورت مؤثرتر و استفاده بهينه از منابع کمياب را فراهم می کند و لازم است سياست گذاران، آرمان ها و چشم اندازهاي روشني را براي توسعه IoT و بهره گيري از خدمات آن تصوير کنند. پيش بيني مي شود تحصيل اين چشم اندازها زمينه ساز دستيابي به منافع اقتصادي و اجتماعي بي شمار و درخور توجه در ١٠ سال آينده باشد. بنابراين دولت بايد نقش راهبر را در ارائه چشم اندازها ايفا کرده و با مرتفع کردن موانع موجود، به توسعه IoT تسريع بخشد. براي اين منظور لازم است دولت در حوزه هايي مانند استانداردسازي، وضع قوانين و مقررات، پرورش مهارت ها و هدايت پژوهش ها، فرهنگ سازي، اعتمادسازي و تأمين امنيت وارد شود.
